เครื่องจี้ปูนหรือเครื่องจี้คอนกรีต คือ เครื่องมือที่ใช้ในขั้นตอนการเทปูน เทคอนกรีต มีลักษณะคล้ายเครื่องสูบน้ำ มีเครื่องยนต์ขนาดเล็กเป็นเครื่องต้นกำลังและต่อสายจี้ปูน (สายที่สั่นเมื่อมีการหมุนแกนในสาย) เพื่อใช้จุ่มลงในคอนกรีต การใช้สายจี้ปูนช่วยให้พื้นคอนกรีตบริเวณรอบ ๆ หัวจี้ตกตะกอนได้ ซึ่งเป็นวิธีที่คุ้มค่า ช่วยให้คอนกรีตคงทนมากขึ้นในระยะยาว
เหตุผลสำคัญที่ทำให้เครื่องจี้ปูนมีบทบาทอย่างมากในงานเทคอนกรีต คือ เมื่อเทคอนกรีตที่ผึ่งผสมเสร็จและยังไม่จับตัวจะเกิดช่องว่างในเนื้อคอนกรีตมีลักษณะคล้ายรังผึ้ง คอนกรีตจะลักษณะเหมือนโคลนและมีฟองอากาศผสมอยู่ในเนื้อคอนกรีต หากปล่อยไว้จะทำให้คอนกรีตแข็งแรงทนทานน้อยลง มีอายุการใช้งานสั้นกว่าปกติ ดังนั้นเครื่องจี้ปูนจะช่วยให้อากาศลอยขึ้นมารอบ ๆ สายจี้ ซึ่งเป็นอากาศที่ติดอยู่ลอยขึ้นมาที่ผิวคอนกรีต ช่วยให้เนื้อคอนกรีตเกาะตัวกันแน่นขึ้นจับตัวกันได้ดียิ่งขึ้น ส่งผลให้คอนกรีตแข็งแรงคงทนมากยิ่งขึ้น
นอกจากนี้เครื่องจี้ปูนมีหลายขนาดแตกต่างกันตามการใช้งานที่เหมาะสม บางเครื่องมีขนาดเล็กและใช้พลังงานจากไฟฟ้าในการขับเคลื่อนมอเตอร์ ขณะที่บางรุ่นมีขนาดใหญ่และใช้พลังงานจากเครื่องยนต์ รวมไปถึงรุ่นพิเศษที่มีการทดรอบเพิ่มเพื่อให้มีการสั่นถี่สูงกว่าปกติ ทำให้ใช้เวลาจี้สั้นลง สั่นเป็นบริเวณกว้างขึ้น เช่น เครื่องจี้ปูน T-REX รุ่นความถี่สูงรุ่นใหม่ที่ได้รับความนิยมในต่างประเทศ การเลือกเครื่องจี้คอนกรีตที่เหมาะสมจึงช่วยให้คอนกรีตมีคุณภาพดีขึ้นได้
เครื่องจี้ปูนมีหลายรูปแบบ ทั้งแบบที่ขับเคลื่อนด้วยไฟฟ้า เครื่องยนต์ หรือลม แต่เครื่องจี้ทุกประเภทใช้หลักการสั่นไปที่คอนกรีตเช่นเดียวกัน ใช้งานโดยการจุ่มลงไปในคอนกรีตและอาศัยความสั่นสะเทือนให้คอนกรีตจับตัวกัน เครื่องจี้ปูนจึงสามารถแบ่งออกตามรูปแบบการสั่นได้ 3 ประเภทดังนี้
เป็นการสั่นของแบบหล่อที่บรรจุปูนมักใช้ในการก่อสร้างคอนกรีตสำเร็จรูป เช่น พื้นพรีแคส ผนังพรีแคส สำหรับอาคาร บ้านน็อกดาน์หรือเซกเมนท์ รวมไปถึงคอนกรีตที่ต้องประกอบเป็นชิ้นต่าง ๆ ซึ่งใช้วิธีติดตั้งเครื่องสั่นกับด้านนอกของแบบ (หล่อคอนกรีต) ฟอร์มคอนกรีต มักติดตั้งตามจุดต่าง ๆ ทั่วแบบหล่อปูนและจะเว้นระยะห่างกันต่อตัวประมาณ 6 ฟุต เพื่อให้แรงสั่นสะเทือนกระจายอย่างทั่วถึง
การสั่นสะเทือนบนพื้นผิวคอนกรีตเกิดจากแผ่นพื้นผิวเครื่องสั่นขนาดใหญ่หรือที่เรียกว่า “จัมเปอร์” เมื่อแนบกับผิวคอนกรีตหลังเทแล้ว แรงสั่นของแผ่นจะถูกส่งไปยังพื้นผิวช่วยให้พื้นผิวเรียบเนียน แต่มีข้อจำกัดที่ความลึกของพื้นไม่เกิน 6 นิ้ว
การจี้ประเภทนี้เป็นประเภทที่เห็นได้บ่อยที่สุด เป็นการจี้คอนกรีตภายในมีจุดเด่นที่ทำงานง่าย ใช้กำลังคนน้อย เพียงเปิดเครื่องจี้และลากสายจี้ปูนที่มีลักษณะคล้ายโพรบซึ่งมีลักษณะเป็นแท่งยาวจุ่มลงไปลงในคอนกรีตเปียก จากนั้นค่อย ๆ ถอนออกและทำซ้ำแบบนี้ไปทั่วทุกพื้นที่
คอนกรีตส่วนใหญ่เมื่อเทลงในแบบแล้วควรใช้การสั่นหรือการจี้อย่างเหมาะสม เทคนิคที่ดีที่สุดในการใช้ เครื่องจี้ปูน คือจุ่มหัวจี้ลงในคอนกรีตจนเกือบสุดที่ลึกที่สุด ถือไว้ประมาณ 10 วินาที หลังจากนั้นค่อย ๆ ถอนหัวจี้ขึ้นมาผิวอย่างช้า ๆ ในอัตราประมาณ 1-3 นิ้วต่อวินาที ควรจี้คอนกรีตในตำแหน่งเดิมจนไม่มีฟองลอยขึ้นมาหรือมีน้อยที่สุด ควรเพิ่มระดับสั่นโดยเร่งเครื่องยนต์หรือเครื่องจี้ให้แรงมากขึ้น จะช่วยให้จี้ได้ในรวดเดียวโดยไม่จำเป็นต้องจี้ซ้ำ
ควรจี้ทับรัศมีการจี้ก่อนหน้าทุกครั้งในการจี้จุดต่อไป หลักการง่าย ๆ คือรัศมีของการสั่นรอบหัวจี้ มีค่าเป็น 4 เท่าของเส้นผ่านศูนย์กลางหัวจี้ที่ใช้ ควรหยุดจี้เมื่อไม่มีฟองอากาศลอยขึ้นมาจากเนื้อคอนกรีต นอกจากนี้ยังมีข้อควรระวังคือไม่ควรถือหัวจี้ในคอนกรีตนานเกินไปเพราะน้ำและส่วนประกอบโดยรวมจะแยกตัวออกจากกัน ทำให้เกิดปัญหากับความแข็งแรงและความสวยงามของคอนกรีตได้
นอกจากเทคนิคการจี้ปูนที่ถูกวิธีแล้ว การเตรียมตัวก่อนการเทปูนควรเตรียมเครื่องจี้ปูนและเครื่องสำรองไว้ให้พร้อม เครื่องสำรองนั้นเตรียมไว้ในกรณีที่เครื่องจี้ตัวแรกมีปัญหา เพราะหลังจากเทปูนแล้วปูนจะเริ่มเซ็ตตัวในทันทีและจะแข็งตัวในเวลาเพียงไม่กี่นาที หากเกิดปัญหาขึ้นในช่วงเวลานี้อาจหาเครื่องจี้ปูนมาแทนที่ไม่ทันและไม่สามารถจี้ปูนใหม่ได้
ระหว่างการจี้ปูน ควรจุ่มหัวจี้ในแนวตั้งฉากให้ได้มากที่สุด เพื่อให้เครื่องสั่นอย่างมีประสิทธิภาพและไล่อากาศออกได้มากที่สุด นอกจากนี้ไม่ควรงอสายจี้ปูนมากเกินไปเพราะอาจทำให้เครื่องจี้เสียหาย หลีกเลี่ยงการจี้เหล็กหรือแบบหล่อ ควรหาที่วางตัวเครื่องจี้หรือถือตัวเครื่องให้ได้ระดับที่เหมาะสม ไม่นอนเครื่องเพราะจะทำให้เครื่องยนต์เสียหายได้